Klimaatrouw: werkvormen rond de zorg voor de aarde
De planeet warmt op, het aantal overstromingen en extreme droogte nemen toe, dierensoorten sterven uit, de poolkappen smelten. We zetten de verwarming lager, eten minder of geen dierproducten, pakken de fiets, maar anderzijds vervuilen multinationals meer dan wij ook kunnen compenseren.
Deze realiteit drukt als een zware last op de schouders van veel mensen. Hoe gaan we
om met het bewustzijn van deze crisis? Hoe houd je hoop voor een toekomst? Hoe maken wij, als geestelijk professionals ruimte voor dit verdriet? Hoe helpen we mensen een plek geven aan hoop in een ogenschijnlijk hopeloze toestand?
Op vrijdag 24 november kwamen een dertigtal mensen samen in de Bavo in Haarlem bij het pioniersgeestnetwerk om te sparren over deze vragen. Geestelijk verzorgers, ritueelbegeleiders, pioniers en dominees diepten uit hun kennis over rouw om samen werkvormen te creëren om in hun werkveld deze onderwerpen aan te snijden.
De inleiding werd verzorgd door Corinne de Graaf. Zij werkt als rouwbegeleider vanuit het principe van met compassie kijken naar verlies. Want dat is de klimaatrouw: omgaan met verlies. Verlies van een prachtig deel van de schepping, loslaten van een toekomstbeeld, verdriet om gedrag van anderen die achteloos omgaan met de wereld. Er is primaire en secundaire rouw. Primair is het verdriet van het missen van een persoon, secundair het verdriet dat je bijvoorbeeld nooit meer samen kerst zal vieren. Rouw om het klimaat valt vooral in onze situatie om het tweede.
Corinne benadrukt het belang van al deze gevoelens een plek geven, ze te eren. Hier zijn twee bewegingen in: verlies en herstel. Beide zijn nodig, als een constante beweging tussen deze twee gevoelens. De pijn voelen en willen voelen, maar ook werken aan herstellen, aan de toekomst. Hier sprak ze over de werkwijze van actieve hoop, handen uit de mouwen steken hoe moedeloos de situatie ook is.
Het handen uit de mouwen steken hebben we geweten. De middag draaide vooral om de creativiteit van de groep: allemaal hebben we ervaring met spreken over rouw, maar welke werkvormen kunnen we bedenken rond het verdriet en herstel van dit proces? De groep ging uit elkaar in kleinere clubjes. Gouden tranen, eigen verbondenheid concretiseren en visualiseren, gedichten schrijven en delen, radical joy in hard times, het uitwerken van een verlieslijn, een wake voor het klimaat, dienst voor uitgestorven dierendag of een resilience pie, dit zijn maar een paar voorbeelden waar de groep mee
kwam. Van creatief tot ritualen, van het verdriet omarmen tot werken aan hoop, aan alles was gedacht in de verschillende groepen.
Het was een bijzondere middag, waarin veel gedeeld werd. Een plek voor het horen van elkaars zorgen tot samen werken aan concrete stappen om te zetten. Zoals een iemand in de groep zei: dit smaakt naar meer.
Leestips:
Jan Mertens – het doet ertoe, over verdriet, hoop en verzet
Jan Drost – Dit is niet het einde, een goed leven in de 21 e eeuw
Joanna Macy en Chris Johnstone – Actieve Hoop
Antjie Krog – Broze aarde
Verwacht: Lysanne van de Kamp – Klimaattrouw
Door Franka Riesmeijer, Zinkweker te Aalsmeer, trekker van het pioniersgeestnetwerk